LOA ĐẮT KHÁC LOA RẺ Ổ ĐÂU ?
Giá trị của loa nằm ở thiết kế để tạo chất lượng âm thanh tuyệt hảo chứ không phải trang sức bề ngoài.
Những bộ loa đắt giá khiến người ta phải thắc mắc tại sao. Không giống nhiều món đồ công nghệ khác như điện thoại, laptop được nạm vàng, ngọc… giá trị của loa nằm trong thiết kế để tạo ra chất lượng âm thanh tuyệt hảo chứ không phải trang sức bề ngoài.
Cấu trúc của loa.
Trước hết, hãy tìm hiểu qua một chút về cơ chế hoạt động của loa. Về bản chất, dòng điện hai chiều AC từ một ampli chạy tới loa và chạy qua cuộn dây, biến cuộn dây điện thành một nam châm. Nam châm này tạo ra một trường điện từ giữa nó và nam châm vĩnh cửu gắn ở khung loa. Khi dòng điện thay đổi giữa cực âm và dương, các nam châm đó hút và đẩy nhau, làm màng loa di chuyển tới lui và phát ra âm thanh.
Khi nói về loa, người ta nghĩ đến một cái hộp với hình vòng tròn có lỗ – đó chính là bộ loa (loudspeaker system) và nó có vài loại loa bên trong gọi là các driver. Đó là do các driver (bộ phận điều hướng) được tinh chỉnh để truyền đi các tần số, bao gồm tần số cao (do loa âm cao “Treble”, còn gọi là tweeter, đảm nhiệm), tần số trung (loa âm trung – midrange speaker) và tần số thấp/siêu thấp (loa trầm/siêu trầm – woofer/subwoofer).
Những bộ loa bán ngoài thị trường không phải bộ nào cũng có đủ 3 loại driver này. Các sản phẩm cấp thấp và rẻ tiền thường chỉ có hai loa tép và không có loa trung, loa trầm. Chúng thường được cắm thẳng vào máy tính để nghe ở mức độ vừa phải. Dù vậy, “loa vi tính” cũng được các hãng nâng cấp lên đời 2.1, 4.1, thậm chí 5.1 có cả âm trung và trầm. Nhưng giới chơi dàn âm thanh thì lựa chọn bộ loa cẩn thận hơn, phải dành riêng cho đầu đĩa, ampli. Dù “loa vi tính” có thể cắm vào đầu đĩa CD bằng cáp chuyển đổi, chúng không được dân chơi ưa chuộng.
Loa đắt giá hàng trăm nghìn USD rất khác so với loa chỉ vài chục USD.
Có những yếu tố làm nên sự đắt giá của loa:
Mục tiêu của bộ loa
Mục tiêu cuối cùng và to lớn nhất của một bộ loa là “kêu như thật”. Nhưng điều này rất khó đạt được, giống như con bướm đẹp mà những người yêu âm thanh (audiphile) luôn chạy theo đuổi bắt. Do đó, tầm vóc của bộ loa chính là khoảng cách đến độ “kêu như thật” bao xa. Khoảng cách này càng ngắn thì bộ loa càng giá trị.
Nói một cách kỹ thuật thì độ méo tiếng (chênh lệch giữa âm thanh nguồn và âm thanh tái tạo của loa) càng nhỏ thì bộ loa đó càng tốt. Điều này phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như kết cấu vật liệu để làm màng loa (giúp màng loa không bị méo dù rất nhỏ, khi phải rung động mạnh), dây loa để dẫn tín hiệu thông suốt, trở kháng chất liệu dây gần như bằng 0, tốc độ truyền dẫn trong dây nhanh nhất có thể …
Khi đi mua loa, người ta không quá quan tâm các thông số như watt mà nhìn vào độ nhạy (có giá trị là dB) và nghe thử. Người nghe tinh sẽ biết được bộ loa đó thích hợp cho loại nhạc nào và lựa theo đúng gu của mình. Không có bộ loa nào là hoàn hảo cho tất cả các loại nhạc.
3 đặc tính nổi bật
Dải động, nói đơn giản là khả năng hoạt động ở mức tiếng lớn hơn mà không có âm chói tai lẫn vào. Ở các loa tốt, người ta có thể bật to mà tiếng vẫn êm, giống như xe hơi tốt chạy đường trường, càng chạy nhanh càng thấy động cơ êm ái.
Bass tốt. Tiếng trầm tốt hơn không có nghĩa là to hơn mà là giàu nhạc tính hơn, vẫn thể hiện được chi tiết từng nốt nhạc. Người chơi thường gọi nôm na là tiếng trầm không tối, không mờ đục.
Âm sắc tự nhiên. Âm sắc chính là “tông màu” của âm thanh, được hiểu đơn giản là mức độ tự nhiên của âm thanh. Nếu bạn quen nghe giọng một người ngoài đời thực và nghe giọng người đó qua tiếng loa mà gần như giống nhau thì đó là bộ loa có âm sắc tự nhiên. Hoặc nếu hai nhạc cụ đánh cùng một nốt mà bạn có thể phân biệt rõ đó là nhạc cụ nào thì đó cũng là loa có âm sắc tự nhiên.
Loa đắt mà không được phối ghép trong hệ thống tốt thì cũng mất giá trị của nó. Ảnh: Definitive Technology.
Kích cỡ loa
Bạn không thể có một chiếc loa nhỏ kêu hay nên loa trong bộ dàn đắt giá luôn thuộc loại lớn. Chúng có loa trầm và loa treble lớn hơn bởi bề mặt rộng cũng đồng nghĩa với âm thanh hay hơn. Độ lớn này được đo bằng đường kính của loa, thông thường dùng đơn vị inch (1 inch = 2,34cm). Ví dụ, bộ loa 300 USD của một hãng “tên tuổi” cũng chỉ có một loa trầm 5 1/4 inch và loa treble 1 inch. Trong khi đó, bộ loa 3.000 USD có thể có 2 loa trung 5 1/4 inch và một loa trầm 10 inch. Thêm driver cũng giống như thêm dây cho đàn guitar để tạo ra âm thanh có sắc thái hay hơn.
Chất lượng
Loa tốt sẽ không làm méo tiếng nhiều khi âm lượng lớn hơn (dù độ méo tiếng bằng 0 vẫn là con số mơ ước của các nhà sản xuất). Để đạt được nhiều này, chất liệu làm loa phải rất tốt để màng loa khi rung mạnh không bị uốn cong và đây chính là nơi đầu tư tiền bạc, công sức nhiều nhất. Nhiều hãng sản xuất đã dùng vật liệu cứng dùng trong ngành hàng không, vũ trụ, như beryllium, các dây dẫn cũng có cấu trúc và chất liệu rất tốt. Nếu chất liệu là đồng, chúng sẽ nóng lên, biến dạng và chảy ra – cả driver sẽ biến thành một đống sắt vụn. Ngoài ra, loa tốt còn có mạng lưới chia đường tiếng rất tinh tế để tín hiệu đi tới nơi cần đến. Điều này cũng đồng nghĩa với giá thành cao hơn.
Phối hợp các thành phần của bộ dàn
Nếu bộ loa đắt giá và hay mà không được phối ghép trong hệ thống tốt, không đặt trong phòng nghe chuẩn thì cũng mất đi giá trị của nó. Do đó, những người biết phối ghép sẽ làm nổi đặc tính của bộ loa và biến nó thành một món đồ quý giá. Trong trường hợp này, một bộ loa hay trong giới hạn 3.000 USD có thể làm người nghe kinh ngạc hơn sản phẩm 10.000 USD được phối ghép tồi.
Nguồn FUSIN
