TDA (khuyếch đại thuật toán) là một trong những cách rễ làm nhất cho những người mới tiếp cận với ampli bán dẫn và TDA7294 là một trong những IC công suất được đánh giá cao về chất âm, rễ làm và công suất lớn. TDA 7294 được thiết kế dùng cho các ứng dụng audio HIFI, họat động ở class AB, tầng công suất dùng DMOS. Điện áp họat động tối đa +/-50V khi không có tín hiệu vào vào khoảng +/-40V, nhưng lúc đó công suất tiêu tán của IC sẽ vượt ngưỡng khi dùng với tải 4ohm. Mức ngưỡng an toàn là ở +/- 30V.
1. CHUẨN BỊ LINH KIỆN & MẠCH ĐIỆN:
Tự lắp TDA7294 không khó lắm, theo tôi chỉ cần có khả năng hàn được các mối hàn nhỏ ở chân con IC này là OK. Về phần mạch điện nó cũng không phức tạp, nên tôi chỉ nói sơ qua vài điểm cơ bản.
* TDA 7294: được thiết kế dùng cho các ứng dụng audio HIFI, họat động ở class AB, tầng công suất dùng DMOS. Điện áp họat động tối đa của TDA7294 (+/-50V khi không có tín hiệu vào nhưng lúc đó công suất tiêu tán của IC sẽ vượt ngưỡng khi dùng với tải 4ohm. Mức ngưỡng an tòan ở khoảng +/- 30V hoặc +/-32V.
*Bộ nguồn nên có công suất tối thiểu 80VA cho một kênh. Hiện tôi đang sử dụng cục nguồn xuyến hiệu Hòan Cầu mua ở Nhật Tảo 10A 220VAC/ đôi 28VAC sau khi nắn và lọc áp ra khỏang +/-35V. TDA7294 được thiết kế để có thể họat động tốt với nguồn kém ổn định rất tốt, có lẽ vì thế nó có tới 4 chân cấp nguồn 7/13 – 8/15, vì vậy không cần thiết phải làm thêm mạch regu cho phần nguồn. Về công suất và điện áp họat động cho TDA7294 nên tham khảo datasheet của hãng, như tham khảo trên internet thì mỗi mạch cho ra độ méo hài và công suất khác nhau 50W/60W/70W v.v. tùy theo tải của loa và phải đo đạc thực tế mới biết chính xác.
* TDA7294 được thiết kế sẵn với mạch MUTE và STANDBY bên trong, mạch này có tác dụng làm câm tiếng và chống tiếng bụp khi mới bật nguồn, ngòai ra nó còn có mạch bảo vệ quá nhiệt và mạch bảo vệ ngắn mạch đầu ra. Ở nhiệt độ 145°C TDA7294 sẽ chuyển qua trạng thái MUTE và chuyển qua chế độ STANDBY ở nhiệt độ 150°C. Vì vậy được khuyến cáo không nên cho TDA họat động khi không gắn vào miếng tỏa nhiệt. Thực tế khi chạy thì TDA7294 rất nóng, đặc biệt với những bài có nhiều tiếng bass và nhất là với tải loa 4ohm, vậy tốt nhất nên lắp nó trên một tấm tỏa nhiệt càng lớn càng tốt.
* Chú ý quan trọng là phần vỏ tỏa nhiệt của TDA7294 được nối với nguồn V– âm của nguồn cung cấp. Khi thi công nếu miếng tỏa nhiệt được bắt xuống mass ta phải lót miếng cách điện chịu nhiệt cho nó, hoặc cách ly miếng tỏa nhiệt với mass và đấu thêm 1 con tụ .1mf từ miếng tỏa nhiệt xuống mass. Để tỏa nhiệt đuợc tốt có thể mua keo cách địên dẫn nhiệt phết lên IC và miếng tỏa nhiệt, miếng lót dẫn nhiệt cách điện.
* Để chi tiết hơn các bạn có thể down load datasheet của con IC TDA 7294 và tham khảo thêm trên Internet.
Thành phần linh kiện cơ bản cho 1 kênh gồm:
– R1=22K; điện trở vào nếu trị số lớn hơn sẽ làm tăng tổng trở vào và ngược lại.
– R2=680 ohm; R3= 22K; điện trở hồi tiếp, thay đổi sẽ làm tăng giảm độ lợi (gain). TDA 7294 nóng nhiều hay ít một phần cũng do trị số của 2 điện trở này.
R2 lớn hơn 680ohm sẽ làm giảm độ lợi, nhỏ hơn 680ohm sẽ làm tăng độ lợi.
R3 lớn hơn 22K sẽ làm tăng độ lợi, nhỏ hơn 22K sẽ làm giảm độ lợi.
– R4=22K; R5=10K kết hợp với C3=10mf; C4=10mf là mạch MUTE và STANDBY ở chân 9, 10 của TDA7294. Mạch này có tác dụng làm câm tiếng và chống tiếng bụp khi mới bật nguồn. Mạch ở ngòai Nhật Tảo dùng C3=C4=47mf. Thực tế tôi đang dùng C3=C4=22mf. Nếu muốn các bạn có thể thay đổi trị số để thử. Vì không muốn làm thêm công tắc cho mạch MUTE/STANDBY nên tôi treo nó lên V++ qua 1 điện trở 10K.
– C1=0.47mf tụ input; C2=22mf tụ hồi tiếp; C5=22mf tụ bootstrapping. Thay đổi trị số và chất lượng các tụ C1; C2; C5 sẽ ảnh hưởng nhiều đến “chất lượng âm thanh” của mạch.
-C7=C8= 1000mf và C9=C10=.1mf là tụ lọc nguồn có tác dụng chống các dao động không mong muốn, vì vậy ta nên lắp gần với IC TDA 7294 cho an tâm.
Phụ kiện cần thiết và giá linh kiện tham khảo:
– IC TDA 7294 mua ngòai Nhật Tảo gía ~31K/1 con
– Nguồn xuyến 10A hiệu Hòan Cầu: 220v / nguồn đôi 28v giá 68K.
– 4 Diode – 30DF2 (Super Fast Recovery) được bác Hamcq tặng chung với anh em DIY Sàigòn.
Khi amp họat động, nguồn xuyến và diode không hề nóng, nếu sử dụng đúng lọai như trên. Nhật Tảo có bán lọai tháo máy, mua lẻ ~ 500đ / 1 con. Mua nguyên bịch to vài trăm con giá 20K.
– 4 tụ lọc nguồn Japan 12000mf / 50VDC giá 12K/1 cái tụ.
– Mạch bảo vệ loa Nhật Tảo thiết kế giá 16K. Mặc dù cho TDA đã có mạch bảo vệ bên trong, sử dụng thêm món này cho chắc ăn, bảo vệ hai lớp hòan tòan yên tâm khỏi lo trong loa có khói.
– Volume đôi 50K ALPS Japan tháo từ Amply nội địa cũ.
– Tấm tỏa nhiệt chọn mua tùy theo chassis, càng to càng tốt, giá cân theo ký, ~15K / 1 tấm
– Cọc loa, jack input, cầu chì, công tắc và jack cắm dây điện..v.v.
2. LÀM MẠCH IN
Mạch in cho bo nguồn:
Làm mạch in có rất nhiều cách và công cụ hỗ trợ như dùng các phần mềm chuyên dùng, sau đó xuất ra file đem tới chỗ làm chuyên nghiệp đặt làm. Vẽ bằng Corel Draw, các chương trình đồ họa khác. sau đó đi chụp phim và kéo lụa. Hoặc vẽ xong đem ra chỗ cắt đề-can nhờ cắt và đem về bóc ra dán vào bảng mạch đồng…v.v.
Nếu làm biếng quá thì ra mua bo mạch nguồn cho ampli có bán sẵn ngoài Nhật Tảo, lọai có hàn sẵn linh kiện và lọai chỉ có bo mạch trống, mua về tự hàn linh kiện lấy. Theo tôi thì, trên tinh thần DIY, nên tự làm lấy bo mạch mới là sành điệu.
Vật liệu cần thiết gồm bảng mạch đồng, bút lông dầu, giấy can màu, thuốc rửa mạch (Clorua Sắt III). Tất cả đều có bán ngòai chợ Nhật Tảo, giấy can có thể mua ở mấy chỗ chuyên cắt dán đề-can. Chú ý là khi mua Clorua Sắt III thì phải hỏi mua thuốc rửa mạch nếu không người bán sẽ nhìn bạn với đôi mắt mang hình dấu hỏi.
Bảng mạch có kích thước 8 x 10 cm, 1 miếng 10×20 cm giá 5000 đ. Sau khi đo chân linh kiện tụ và diode, vẽ phác khỏang cách vị trí chân linh kiện và khoan lổ trước sẽ dễ làm hơn.
Có thể dùng bút lông dầu vẽ lên bảng mạch để sau khi cho ăn mòn phần được vẽ lên sẽ không bị mất đi. Ngòai ra có thể dùng giấy can, cắt từng đọan có kích thước ngang 5mm (kích thước tùy theo mạch), dài tùy ý, dán lên bảng mạch.
Cách này cho đường mạch thẳng và đẹp hơn so với vẽ tay, sau khi dán những đường chính, dùng bút chì vẽ phác những đường cong. Rồi dùng bút lông dầu tô lên. Nếu bị lem dùng dao mũi nhọn cạo đi. Muốn vẽ điểm hàn tròn, dùng bút lông điểm vào lổ khoan và xoay tròn bút lông ta sẽ có hình tròn.
Đến công đọan cho ăn mòn, pha thuốc rửa với nước, pha cho có màu nâu nâu. Có thể pha đậm đặc bỏ vô chai dùng dần, chú ý đừng để dính vào quần áo. Pha với nước nóng sẽ giúp thời gian ăn mòn mau hơn. (Dán hoặc vẽ thêm vào những chỗ trên bảng mạch còn trống sẽ giúp rút ngắn thời gian ăn mòn) Bảng mạch sau khi cho ăn mòn nên rửa thật sạch nếu không thuốc rửa vẫn còn sẽ tiếp tục ăn mòn bảng mạch.
Hàn linh kiện và rửa sạch nhựa thông. Dùng dây đồng 1- 1.5 mm làm thành những trạm hàn cho dễ hàn dây sau này.
Sau cùng ta có một bo mạch nguồn sẵn sàng cho các bước kế tiếp.
Mạch in cho bo mạch TDA7294
Mặc dù được các DIYers Sài Gòn tặng phim làm mạch, mạch in làm sẵn. Tôi quyết định tự làm lấy vì một phần linh kiện tôi tìm được không thích hợp cho mạch, hoặc to quá không ráp vào được hoặc thiếu một số chi tiết cần thiết, một phần muốn tự làm lấy cho khỏi đụng hàng.
Mạch này hơi đặc biệt một chút là không phải khoan lỗ chân linh kiện. Linh kiện sẽ được hàn thẳng lên mạch đồng, một kiểu SMD, theo tôi cách này khỏe hơn là phải khoan một đống lỗ li ti. Hơn nữa không phải lo chạm mạch với chassis, có thể dán hoặc đặt ngay trên chassis.
Mạch được vẽ bằng bút lông dầu (có thể làm theo cách cắt giấy can và dán lên, nhưng đường mạch hơi nhỏ nên cắt hơi khó một chút). Sau khi vẽ xong dùng lưỡi dao mỏng cạo nhưng nét thừa và trước khi cho ăn mòn dung bút dặm lại. Các bước tiến hành cũng giống như làm bo mạch nguồn nhưng phải cẩn thận hơn vì đường mạch rất mảnh dễ tróc khi cho ăn mòn. Sau khi cho ăn mòn rửa sạch, cưa làm 2 phần và hàn linh kiện.
3. LẮP RÁP:
Miếng tỏa nhiệt được cách ly với chassis. Sau đó TDA7294 được gắn trực tiếp vào miếng tỏa nhiệt này như thế này nhiệt đựoc tiêu tán tốt hơn là gắn IC qua một miếng lót cách điện. Nếu muốn tốt hơn nữa ta có thể bôi thêm keo dẫn nhiệt vào tiếp xúc của IC và phiến tỏa nhiệt .
Đánh giá về chất âm của TDA7294, thật không phải khi so TDA7294 với đèn, theo tôi, đèn là đèn, bán dẫn là bán dẫn, ta không nên so sánh với nhau. Tiếng của TDA7294 rất trung thực, chi tiết, bass khá tốt, tiếng sạch không có nhiễu nền, vo ve, ù xì như một số Ampli second hand sản xuất từ những thập niên trước. Khi đem TDA7294 cho những người đang sử dụng Pioneer 7800II, Sansui Alpha607, Victor, Sony… mượn nghe thử tất cả đều rất ngạc nhiên nhất là khi biết giá thành của Apmli TDA7294.
Trong quá trình DIY tôi đã chụp lại các công đoạn để lưu lại làm kỷ niệm và định sau này nếu có điều kiện sẽ post lên một web site nào đó như các bác DIYers Tây vẫn làm cho vui. Vụ post các project này thì các bác Tây làm rất hay. Tuy nhiên ngừơi Việt Nam nếu có điều kiện, có đủ linh kiện tốt và công cụ thì làm không thua gì các bác Tây cà-lồ đâu. Nhân dịp bác Ngọc Thiện, bác Rùmbeng và một số bác khác đề nghị viết bài, mặc dù công việc bù đầu nhưng lỡ hứa rồi nên tôi mới viết lại quá trình DIY như trên để các bạn đọc hy vọng sẽ được nhiều DIYers khác hưởng ứng viết lại các quá trình DIY của mình cho mọi người tham khảo. Nếu các bạn không chê sắp tới tôi sẽ viết lại cách tôi DIY 1 cái chassis như thế nào. Thân mến!
Nguồn GMAR/VNAV
4. CÁC FILE DATASHEET – FILE GIẶT LÀ
File Datasheet IC TDA7294: tda7294
Mạch TDA7294 chạy mono đã được tẩm thuốc. bạn nào cần thì down vè dạt là nhé mạch rễ ráp: TDA7294 Tác giả: hahai1507
